DİYABETTE BESLENME
Hazırlayan: Osman BAYRAM
DM TİP 2
Diyet, diabet tedavisinin temel unsurudur.
Ø Diyet kişiye özeldir
Ø Ortak bir diyabet diyeti oluşturulamaz.
Ø Herkezin besin gereksinimleri farklıdır.
DİYETİNİZİ BAŞKA BİR DİYABET HASTASININ DİYETİ İLE KARŞILAŞ-TIRMAYINIZ VE AYNISINI KULLANMASINI ÖNERMEYİNİZ.
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR ?
Ø Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan besin öğelerinin yeterli miktarlarda alınması ve vücutta uygun şekilde kullanılması ile açıklanır.
Ø Beslenme, açlık duygusunu bastırmak yada canınızın istediği gibi yemek içmek değildir.
YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEK, SAĞLIKLI BİR YAŞAM İÇİN BİR ZORUNLULUK VE SORUMLULUKTUR.
Diyabet hastalarının da yeterli ve dengeli beslenebilmesi için tüm besin öğelerinden önerilen miktarlarda alması gereklidir.
DİYABET NASIL KONTROL ALTINA ALINIR?
Diyabeti kontrol altına almanın ilk adımı onu öğrenmektir. Bu sizin daha sağlıklı ve uzun bir ömür sürmenizi sağlar.
Diyabeti kontrol altına almak için;
v Diyet
v İnsülin veya ilaç
v Fiziksel aktivite
Birbirini tamamlayan üç önemli faktördür. Bunlardan birinin aksatılması komplikasyonların çıkışını hızlandırır.
DİYABETTE DİYET PRENSİPLERİ
Diyabetlinin beslenme programını uygularken bilmesi gereken hususlar :
ÖNERİLMEYEN YİYECEKLER
• Çay şekeri
• Şeker ve şekerlemeler
• Reçel, bal, pekmez
• Çikolata, dondurma
• Hazır meyve suları, meşrubatlar
ÖLÇÜSÜZ KULLANABİLECEĞİNİZ YİYECEKLER
• Çay
• Kahve
• Ihlamur
• Bitkisel çaylar
• Maden suyu
YİYECEKLERİNİZİ ÖNERİLEN MİKTARLARDA YİYİNİZ.
Ø Yiyeceklerinizi önerilen miktarlardan fazla yemeniz kan şekerinizin yükselmesine,
Ø Az yemeniz ise kan şekerinizin düşmesine neden olur.
ÖĞÜN SAYISI VE ZAMANI NE OLMALIDIR ?
ØYemeklerin miktarı kadar, tüketildiği zaman da büyük önem taşır.
ØUzun aralıklarla düzensiz yemek yenilmesi hipo ve hiper glisemiye yol açar.
ØBu nedenle oruç tutmak, öğün atlamak sakıncalıdır.
3 ANA, 3 ARA ÖGÜN TÜKETİN
v SABAH
v KUŞLUK
v ÖGLE
v İKİNDİ
v AKŞAM
v GECE
GLİSEMİK İNDEKSİ DÜŞÜK BESİNLERİ TERCİH EDİN
ØAynı miktarda karbonhidrat içerse de yiyeceklerin kan şekerini artırıcı etkileri birbirinden farklıdır.
Ø Bunun nedeni her karbonhidratlı yiyecek sindirim ve emilim açısından farklı özellik gösterir. Bu özellik glisemik indeks olarak tanımlanır.
Ø Glisemik indeksi düşük olan yiyecekler kan şekerinin yavaş yükselmesine neden olacağından tercih edilmelidir.
DİYETİNİZDE DAİMA POSALI BESİNLERE YER VERİN
POSA, yiyeceklerin sindirilmeyen kısmıdır.
Posadan zengin yiyecekler ;
q Kan şekerini yavaş yükseltir
q İnsülin ihtiyacını azaltır
q Tokluk hissinin oluşmasını sağlayarak ağırlık kontrolüne yardımcı olur
q Barsak çalışmasını düzenler
q Kanda yağların yükselmesini önler
DİYETTEKİ POSA MİKTARI NASIL ARTIRILIR ?
üKepekli ekmek yenilmeli
üPirinç yerine bulgur tercih edilmeli
üMeyve suyu yerine meyve yenilmeli
üGünde iki porsiyon sebze yemeği yenilmeli
üÖğünlerde salata tüketilmeli
üKuru baklagiller sıklıkla tüketilmeli (haftada 2-3 kez)
ü
KAN ŞEKERİNİ DÜŞÜREN YİYECEK VARMI ?
Bazı bitki ve gıdaların (Örneğin : Bal, kuşburnu, kekik otu) kan şekerinizi düşüreceği söylenir.
ASLA İNANMAYINIZ !!!!!
Unutmayınız ki böyle bir ürünün kan şekerini düşürebilmesi için bileşiminde insülin bulunması gerekir. Bildiğiniz gibi insülin sadece pankreas tarafından üretilen bir hormondur.
Kan şekerini düşüren yiyecek varlığının iddiası MÜMKÜN DEĞİLDİR.
HANGİ TATLANDIRICILAR VE DİYET ÜRÜNLERİ
Diyabette şeker kullanılamayacağından, şeker tadı veren fakat kan şekerini etkilemeyen tatlandırıcılar üretilmiştir.
Bunlar, enerji içeren ve içermeyen olmak üzere ikiye ayrılır:
ENERJİ İÇERENLER
ü Früktoz
ü Sorbitol
ü Mannitol
ü Ksilitol
ENERJİ İÇERMEYENLER
ü Aspartam (sanpa, candarel, diyettat)
ü Sakkarin (sakkarin, hermesetas)
Enerji içeren tatlandırıcılar, belli miktarın üzerinde tüketildiğinde kan şekerini yükseltirler. Bu nedenle sınırlı tüketilmelidir. Tatlandırıcıların cinsine göre günlük en fazla kullanılabilecek miktarları farklıdır. Enerji içermeyen tatlandırıcıların tat kaybını önlemek için yiyeceğe pişirildikten sonra eklenmesi önerilir.
YOLCULUK VE TATİLDE BESLENME DÜZENİNİZİ KORUYUNUZ
ØYolculuğa çıktığınızda ve tatilde tedavinizde aksaklıkların olmasına izin vermeyiniz.
ØTatil fiziksel aktivitenizin artmasına veya azalmasına neden olabilir.
ØBöyle bir program öncesinde doktorunuza ve diyet uzmanınıza danışınız.
ØYolculuk halinde çantanızda meyve suyu, 2-3 adet kesme şeker, süt bulundurun.
EGZERSİZ VE DİYABET
Herhangi bir komplikasyonu bulunmayan diyabetlilerde düzenli egzersiz programı yararlıdır.
ÇÜNKÜ :
ü Düzenli egzersiz kan şekerinizin kontrolünü sağlar
ü Kan dolaşımını hızlandırır
ü Vücut ağırlığınızın kontrolüne yardım eder
ü Psikolojik olarak kendinizi sağlıklı hissetmenizi sağlar
DÜZENLİ EGZERSİZ YAŞAMINIZIN BİR PARÇASI OLMALIDIR.
EGZERSİZ ; NE ZAMAN ?
NE KADAR SÜRE ?
Ø Egzersiz öncesi kan şekeriniz 100 mg/dl nin altında veya 240 mg/dl nin üstünde olmamalıdır.
ØEgzersizden önce, egzersiz esnasında ve sonrasında kan şekerinizi ölçünüz.
Ø Egzersiz yemeklerden 1 – 1,5 saat sonra yapılmalıdır.
Ø İnsülin kullanıyorsanız egzersiz kan şekerinizin düşmesine neden olabilir. Bu konuyu doktorunuza ve diyetisyeninize danışınız.
Ø Uzun ve yorucu egzersiz bitiminde ilave bir ara öğün yenilmelidir.
FİZİKSEL AKTİVİTENİZİ ARTIRACAK ÖNERİLER
ü Asansör yerine merdivenleri tercih ediniz.
ü Yürüyerek gidebileceğiniz mesafelerde araba kullanmayınız.
ü Alış verişinizi yakın marketten değil uzak olanından tercih ediniz.
ü Otobüse bir durak sonra bininiz yada bir durak önce ininiz.
DEĞİŞİM LİSTELERİ
Bir diyabetliyi diyet uygulamaktan yıldıran en önemli sebep yiyeceklerinin tek düze olmasıdır. Bunu önlemek için değişim listeleri hazırlanmıştır. Bu listeler arzu ettiğinizi yemenizde size yardımcı olacaktır. Değişimler 7 ana grupta toplanmış olup, her bir grupta birbirinin yerine yenebilecek yiyeceklerin adı ortalama ölçüsü ve gram olarak miktarı belirlenmiştir.
YİYECEKLERİNİZİ AİT OLDUĞU GRUBUN İÇİNDEKİ BİR YİYECEK İLE DEĞİŞTİREBİLİRSİNİZ.
SÜT DEĞİŞİMİ
Süt, kalsiyum, fosfor, protein ve bazı B vitaminlerinden zengin bir besindir.
Yiyecek planınızdaki yoğurt ve sütü içerek veya tahıllarla birleştirerek kullanabilirsiniz. Bir süt değişimi 10 gr karbonhidrat, 6 gr protein, 5 gr yağ içerir ve 110 kaloridir. Bir su bardağı süt (200 gr), bir su bardağı yoğurt ile değişim yapılabilir.
ET DEĞİŞİMİ
ØEt protein, yağ ve demir içerir.
ØHer çeşit et, peynir ve yumurta bu gruptadır.
ØBir et değişimi 6 gr protein, 5 gr yağ içerir ve 70 kaloridir.
YİYECEK ADI ORT.ÖLÇÜ MİKTAR
Köfte 1 Adet 30 gr
Kuşbaşı 3-4 Parça 30 gr
Biftek 1 Ort.Boy 30 gr
Balık 30 gr
Tavuk 30 gr
Beyaz Peynir 1 K.Kutusu 30 gr
Yumurta 1 Adet 50 gr
Sosis 1 Ort.Boy 30 gr
Salam 1 Dilim 30 gr
Sucuk 30 gr
KURU BAKLAGİL DEĞİŞİMİ
ØKuru baklagillerin posa içeriği yüksek ve glisemik indeksi düşüktür.
ØBu grup yiyeceklere beslenmede sıklıkla yer verilmesinin kan şekeri ve kan yağları üzerine olumlu etkileri vardır.
ØKuru baklagillerden bir küçük kepçe yediğinizde öğündeki bir et + bir ekmek değişiminden azaltmanız gerekir.
ØAyrıca yemek içindeki yağ miktarı bir tatlı kaşığı olacak şekilde ayarlanmalıdır.
EKMEK VE EKMEK YERİNE GEÇEN DEĞİŞİMİ
YİYECEK ADI ORT.ÖLÇÜ MİKTAR
Ekmek 1 İnce dilim 25 gr
Çorba 1 Kase 15 gr
Pirinç Pilavı 2 Y.Kaşığı 15 gr
Bulgur Pilavı 2 Y.Kaşığı 15 gr
Makarna 2 Y.Kaşığı 15 gr
Patates 1 Küçük Boy 90 gr
Kestane 4 Adet 30 gr
Patlamış Mısır 1 S.B 20 gr
Leblebi 1 Ç.B 40 gr
MEYVE DEĞİŞİMLERİ
YİYECEK ADI ORT.ÖLÇÜ MİKTAR
Elma 1 K.Boy 100 gr
Kayısı 3 Adet 100 gr
Muz 1 K.Boy 50 gr
Kiraz 12 Adet 75 gr
Vişne 14 Adet 80 gr
Greyfurt ½ Adet 125 gr
Portakal 1 O.Boy 100 gr
Limon 1 O.Boy 100gr
Üzüm &
